West Maas en Waal

Of liever gezegd: overleeft de democratie in West Maas en Waal de regiegemeente?  
In West Maas en Waal is iets vreemds aan de hand. Enkele jaren geleden heeft de gemeente de wens uitgesproken om zelfstandig te blijven. Hoewel zowel de minister als de provincie er de voorkeur aan geven dat steeds meer kleinere gemeenten fuseren tot grote gemeenten tot wel 100 000 inwoners, zegt West Maas en Waal ‘wij blijven zelfstandig’. De SP is nooit op voorhand voorstander geweest van een fusie. Onze mening bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 was Supergemeente Nee, Samenwerken Oké. Dit vanwege de wetenschap dat fuseren niet persé leidt tot minder kosten en meer efficiëntie maar wel per definitie tot meer afstand tot de inwoners. Bovendien vond en vindt de SP dat de inwoners middels een referendum het laatste woord zouden moet hebben bij dergelijke kwesties. Voor wat betreft dit laatste is onze mening hetzelfde gebleven. 

Echter onze ervaringen van de afgelopen drie jaar hebben ons van gedachten doen veranderen waar het gaat om samenwerken en zelfstandig blijven. Want de wensgedachte om zelfstandig te blijven is in feite tegengesteld aan de wens om regiegemeente te worden. Dit verdient enige uitleg: 

Om zelfstandig te kunnen blijven is het nodig dat er geïnvesteerd wordt in een deskundig en robuust ambtenaren apparaat. En daar zit hem nou juist de kneep. Want in plaats hiervan zet de gemeente juist in op bezuiniging en steeds verder minimaliseren van de gemeentelijke functies. Ook in West Maas en Waal heeft de marktwerking toegeslagen. Dit is al enkele jaren aan de gang en wordt met een mooi woord regiegemeente genoemd. Wat is dat dan, regiegemeente? Het komt op het volgende neer. De gemeente, college en/of de gemeenteraad, bepaalt het beleid, stelt de kaders, maar de uitvoering wordt overgelaten aan andere (markt) partijen. Dit gebeurt vaak door zogenaamde gemeenschappelijke regelingen die zo’n marktpartij afsluit met meerdere gemeenten. Een vertegenwoordiging uit de diverse gemeenten vormt het bestuur van zo’n gemeenschappelijke regeling. Een voorbeeld is de AVRI die zorgt voor de verwerking van ons afval. In eerste instantie denkt u misschien niets mis mee toch? Nu is het zo dat de gemeenteraad van West Maas en Waal vorige maand tegen het voorstel van de AVRI heeft gestemd om restafval voortaan naar een ondergrondse container te brengen. Net als West Maas en Waal waren ook Tiel en Nederbetuwe tegen. De overige zeven gemeentes van deze gemeenschappelijke regeling waren voor. En nu zit er voor West Maas en Waal dus niets anders op om zich hierbij neer te leggen. Dit soort ondemocratische regelingen waarbij gemeenteraden, en dus de mening van de inwoners, buiten spel worden gezet, zijn een uitholling van de democratie en onwenselijk voor een gemeente die zelfstandig wil blijven.

Helaas heeft WMW  het hier zelf naar gemaakt door niet te investeren in kwaliteit binnen de gemeente. Door de touwtjes uit handen te geven aan commerciéle partijen die mede op winst uit zijn en niet de dienstverlening als eerste prioriteit hebben. Door hiervoor te kiezen zullen op termijn de meeste gemeentelijke functies op gaan in ondemocratische gemeenschappelijke regelingen en uitbesteed worden aan marktpartijen, waarbij de gemeenteraden en dus de inwoners nog nauwelijks invloed hebben. Dit geldt voor de Omgevingsdienst Rivierenland, de Gemeentelijke belastingen, de Vraagwijzer, de gladheidsbestreiding, enz.  Het is vergelijkbaar met het vermarkten van de nationale spoorwegen op landelijk niveau en iedereen weet waartoe dat geleid heeft.

Wat dan? Waarschijnlijk is terugdraaien niet meer mogelijk. De gemeente heeft al verdergaande stappen gezet en gesprekken over samenwerking met zowel Buren/Neder Betuwe als Wijchen/Druten/Beuningen bleken niet succesvol.  Een motie van de SP in 2016 om meer te investeren in de kwaliteit van het gemeentelijk apparaat onder het mom van beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald heeft het niet gehaald. Als West Maas en Waal niet als muurbloempje achter wil blijven en niet wil opgaan in allerlei gemeenschappelijke regelingen, lijkt fuseren op termijn haast onontkoombaar. Door vast te houden aan het idee van regiegemeente én tegelijk te willen bezuinigen op kwaliteit en hoeveelheid ambtenaren, ontstaat er een schijnzelfstandigheid maar is WMW in feite met handen en voeten gebonden aan de overige 9 gemeentes en commerciële partijen. 

Bij een gemeente die regiegemeente is hoort ook het idee van de participatiesamenleving. Voor West Maas en Waal betekent dit dat inwoners participeren in de uitvoering van het beleid. Let wel: de uitvoering. Het zou mooi zijn wanneer hierbij ook hoorde: meer inspraakmogelijkheden, meer invloed op het beleid en de mogelijkheid voor inwoners om met voorstellen te komen. Maar helaas, wat dit betreft is de gemeente weer eens het slechtste jongetje van de klas en zijn deze mogelijkheden in de ons omringende gemeenten veel beter geregeld. De inwoners krijgen dus wel de lasten maar niet de lusten! 

Om bovenstaande redenen heeft de SP fractie er voor gekozen om geen deel uit te maken van de stuurgroep regiegemeente. Aan beleid waar je het niet mee eens bent, ga je immers niet meewerken. Wat de SP betreft zijn zowel de gemeente als de inwoners niet gediend met deze plannen van dit College.

De andere partijen noemen het kiezersbedrog omdat de SP haar standpunt heeft gewijzigd op dit punt. Maar wat is beter, halstarrig doorgaan op de ingeslagen weg ook al steven je af op een afgrond en volhouden dat 'wij weten wat goed is voor de inwoners', of je standpunten aanpassen en luisteren naar wat mensen willen? U weet toch immers zelf wat het beste voor u is?